Αντιμετωπίζοντας το θυμό

Αντιμετωπίζοντας το θυμό

Ένα από τα πρωταρχικά αναπτυξιακά καθήκοντα στη συναισθηματική ζωή ενός μικρού παιδιού είναι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος συναισθηματικής ρύθμισης: της ικανότητας, δηλαδή, να ρυθμίζει και να ηρεμεί μόνο του τον εαυτό του ώστε να μην κατακυριεύεται συνεχώς από δύσκολα συναισθήματα.  

Από πολύ νωρίς, κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας οι γονείς πρέπει να είναι ευαίσθητοι και να αντιλαμβάνονται τις αλλαγές του παιδιού για να υποστηρίξουν αυτή τη διαδικασία. Τώρα πια ξέρουμε ότι τόσο οι θετικές όσο και οι αρνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μωρών και των ανθρώπων που τα φροντίζουν μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τη λεπτή χημική ισορροπία και νευρολογική δομή του ταχύτατα αναπτυσσόμενου βρεφικού εγκεφάλου. Οι γονείς που είναι συντονισμένοι με τα συναισθήματα του μωρού τους αυτόματα προσφέρουν τη συμπαράσταση και το άγγιγμα, που επιτρέπουν στο σύστημα συναισθηματικής ρύθμισης να αναπτυχθεί και να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Όμως, έρευνες δείχνουν ότι, εάν αυτή η φυσική διαδικασία εμποδιστεί, ενδέχεται να υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Το άγχος (στρες) στη βρεφική ηλικία, για παράδειγμα όταν το κλάμα του παιδιού αγνοείται συνεχώς, είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, γιατί η εμφάνιση υψηλών επιπέδων κορτιζόλης στους πρώτους μήνες της ζωής ενός βρέφους μπορεί επίσης να επηρεάσει την ανάπτυξη άλλων συστημάτων νευροδιαβιβαστών, τα οποία ακόμα βρίσκονται στη διαδικασία δημιουργίας. Σε κατάσταση άγχους αυτά τα βιοχημικά συστήματα μπορεί να διαταραχθούν, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο δύσκολη η διαδικασία ρύθμισης των συναισθημάτων του ανθρώπου σε μεγαλύτερη ηλικία. Επίσης, τα επίπεδα ορμονών, όπως η οξυτοκίνη (η ορμόνη που βοηθά την ανάπτυξη δεσμών μεταξύ μητέρας και βρέφους μετά τον τοκετό) και η σεροτονίνη (η ορμόνη που σχετίζεται με τη διάθεση και μας βοηθά να χαλαρώσουμε) διαφέρουν πάρα πολύ, ανάλογα με το πόση θετική φυσική επαφή βιώνει το παιδί. Η οξυτοκίνη, η οποία απελευθερώνεται με τη θετική επαφή, συμβάλλει στη δημιουργία συναισθημάτων ασφάλειας και άνεσης και συνδέεται με τη ρύθμιση της κορτιζόλης. Αντιθέτως, υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε καταβεβλημένοι, φοβισμένοι και δυστυχισμένοι, ενώ γεμίζουν τις σκέψεις μας, τα συναισθήματα και την αντίληψή μας με μία αίσθηση απειλής ή τρόμου και νομίζουμε πως ό,τι χρειάζεται να κάνουμε είναι υπερβολικά δύσκολο.

Ακόμη, οι πρώτες μας εμπειρίες επηρεάζουν έντονα την ανάπτυξη του προμετωπιαίου φλοιού, δηλαδή την περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τα συναισθήματα και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Ο προμετωπιαίος φλοιός παίζει ζωτικό ρόλο στην εμπόδιση ή ρύθμιση των πιο πρωτόγονων αντιδράσεων της αμυγδαλής (της περιοχής του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον φόβο και τους μηχανισμούς αυτοάμυνας). Εάν ο προμετωπιαίος φλοιός δεν έχει αναπτυχθεί σωστά, θα έχουμε δυσκολία στην αυτοάμυνα και την αυτορρύθμιση και επίσης στην ικανότητα να νιώθουμε «κοντά» στους άλλους ανθρώπους. Γι’ αυτό τα πολύ μικρά παιδιά δεν μπορούν να ελέγξουν τον παρορμητισμό τους και επιτίθενται ή έχουν ξεσπάσματα θυμού, γιατί δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί σε αυτά η ανάπτυξη του προμετωπιαίου φλοιού. Αυτή η περιοχή του εγκεφάλου είναι πιο ευαίσθητη σε εξωτερικές επιρροές κατά τη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου της ανάπτυξης, δηλαδή τα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου.

Σε αυτές τις επιρροές συμπεριλαμβάνεται και η ικανότητα του γονέα να συντονιστεί με τα συναισθήματα του παιδιού του. Μελέτες έχουν δείξει ότι τετράχρονα παιδιά που μεγάλωσαν σε ένα χαοτικό και αγχωτικό περιβάλλον (όπου, για παράδειγμα, υπάρχει εγκατάλειψη ή κακοποίηση) έχουν συγκριτικά μικρότερο προμετωπιαίο φλοιό από τετράχρονα που έχουν ζήσει σε ένα στοργικό περιβάλλον. Αυτά τα παιδιά δείχνουν καθαρά σημάδια έλλειψης της ικανότητας για κοινωνικοποίηση. Επίσης, είναι ανίκανα να ελέγξουν το άγχος τους και να δουν τα πράγματα από την οπτική γωνία ενός άλλου παιδιού.  Αν και οι αρνητικές εμπειρίες μπορεί να δυσκολέψουν πολύ τη συναισθηματική ρύθμιση σε μεγαλύτερη ηλικία, υπάρχουν ευτυχώς πολλοί τρόποι για να αποκατασταθεί η ζημιά. Είναι εντυπωσιακή η ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζεται και να ανταποκρίνεται σε νέες επιρροές, ιδιαίτερα στην πρώιμη παιδική ηλικία. Η ικανότητα ενός παιδιού που έχει βιώσει πίεση (στρες) στο παρελθόν να αυτοσυγκρατείται και να ρυθμίζει μόνο του τη σχέση του με τους άλλους μπορεί να βελτιωθεί μέσα από υποστηρικτικές αλληλεπιδράσεις και την κατάκτηση σημαντικών δεξιοτήτων.

Εμπειρία και συναισθηματική ρύθμιση 

Καθώς αυξάνεται η ωριμότητα ενός παιδιού, η διαδικασία της σκέψης του και οι τρόποι με τους οποίους εκτιμά καταστάσεις αρχίζουν να παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στο πώς ερμηνεύει και ρυθμίζει τα συναισθήματά του. Όταν το παιδί βρίσκεται σε μια κατάσταση διέγερσης, όπως όταν είναι θυμωμένο, ψάχνει στο άμεσο περιβάλλον του για εξηγήσεις και ανασύρει γεγονότα που έχουν συμβεί στο παρελθόν και «συναισθηματικές αναμνήσεις». Παρόλο που οι συνδέσεις των γεγονότων γίνονται κυρίως στο υποσυνείδητο, μπορούν να τροφοδοτήσουν τις αντιδράσεις του παρόντος. Με αυτόν τον τρόπο, περασμένες εμπειρίες θυμού που ήταν δυσάρεστες ή εκτός ελέγχου μπορεί να εντείνουν την τρέχουσα φυσιολογική διέγερση, η οποία με τη σειρά της επιβεβαιώνει την εκτίμηση του παιδιού για την παρούσα κατάσταση και εντείνει τη βίωση του συναισθήματος. Διαφορετικά είδη θυμού φέρονται να παράγουν ουσιαστικά διαφορετικές ενεργοποιητικές αντιδράσεις στον εγκέφαλο. Όταν, για παράδειγμα, δεχόμαστε επίθεση και χρειάζεται να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, το σώμα μας μειώνει την παραγωγή της σεροτονίνης και παράγει υψηλά επίπεδα νορεπινεφρίνης. Αυτή η ορμόνη (γνωστή και ως νοραδρεναλίνη) παίζει σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία του οργανισμού για να δράσει σε κατάσταση ανάγκης.

Αντιθέτως, σε περιπτώσεις οξύθυμης επιθετικότητας τόσο η σεροτονίνη όσο και η νορεπινεφρίνη μειώνονται. Κατά τη διάρκεια μιας δυνατής αντίδρασης θυμού το σώμα κατακλύζεται από τις ορμόνες του στρες, οι οποίες πολλές φορές έχουν μία χημική «παρενέργεια» που μπορεί να προκαλέσει ρίγος ή ναυτία, ακόμα και όταν ο θυμός έχει υποχωρήσει. Αυτό το «συναισθηματικό μενού» φυσιολογικών αντιδράσεων έχει επιπτώσεις στο πώς εμείς οργανώνουμε την υποστήριξή μας στα διαφορετικά στάδια του θυμού ενός παιδιού. Επίσης, λαμβάνουμε υπόψη τους διαφορετικούς τύπους και βαθμούς εκδήλωσης του θυμού. Η επιρροή περασμένων εμπειριών και η αναπτυσσόμενη ικανότητα εκτίμησης των καταστάσεων ως πιθανότατα απειλητικών ή στρεσογόνων, σε συνδυασμό με διακυμάνσεις σε βιοχημικά επίπεδα και τις πολυσύνθετες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του προμετωπιαίου φλοιού και της αμυγδαλής, συνωμοτούν για να κάνουν τη συναισθηματική ρύθμιση μια μεγάλη πρόκληση για όλους μας. Έτσι, δεν είναι καθόλου περίεργο ότι τα παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν αυτό το κομμάτι της ανάπτυξής τους. Ούτε είναι περίεργο ότι κάποια παιδιά έχουν συνεχώς προβλήματα όσον αφορά τη διαχείριση του θυμού τους. Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι είναι απαραίτητη η υποστήριξη όλων των παιδιών από τους ενήλικες, έτσι ώστε να αναπτύξουν τις κατάλληλες ικανότητες συναισθηματικής αυτορρύθμισης από τη βρεφική ηλικία.

Αντιμετωπίζοντας το θυμό 

Ο συνειδητός έλεγχος του θυμού είναι μία σύνθετη διαδικασία και δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα παιδιά να την διαχειριστούν χωρίς υποστήριξη και καθοδήγηση. Ο Αριστοτέλης απέδωσε αυτόν τον γρίφο πολύ περιεκτικά λέγοντας ότι το να θυμώνει κανείς είναι εύκολο. Το να θυμώνει όμως τη σωστή στιγμή, με τον σωστό τρόπο, για το σωστό λόγο και με το σωστό πρόσωπο, αυτό δεν είναι εύκολο. Οι ενήλικες πρέπει να αναγνωρίζουν ότι όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη να αναπτύξουν μία υγιή προσέγγιση της διαχείρισης θυμού και να αποδεχτούν αυτή την πρόκληση. Είναι σαφές ότι οι στρατηγικές για τη διαχείριση του θυμού δεν πρέπει μόνο να προσφέρουν τρόπους για τον έλεγχο και την καταπίεση των ξεσπασμάτων θυμού. Η πρόκληση για τους ενήλικες είναι να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν τις βασικές τεχνικές και ικανότητες για συναισθηματική ρύθμιση, ένα έργο που ξεκινά στη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της ζωής του παιδιού.

Καθώς τα παιδιά μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν με τον υπόλοιπο κόσμο μπορούμε να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν τις ικανότητες της ενσυναίσθησης και της συνεργασίας, να υποστηρίξουμε την αυξανόμενη ικανότητά τους να συμβιβάζονται με ορισμένες καταστάσεις, και να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν κατάλληλες τεχνικές ώστε να μπορούν να ηρεμήσουν τον εαυτό τους, όταν νιώθουν ανησυχία και ανυπομονησία. Εάν τα παιδιά ξεκινήσουν τη ζωή τους με τέτοια θεμέλια, θα μπορούν μόνα τους να βρίσκουν την κατάλληλη αντίδραση στον δικαιολογημένο θυμό τους και να αναγνωρίζουν και να εξουδετερώνουν τις ακατάλληλες εκδηλώσεις αυτού του δυνατού συναισθήματος.

Παιχνίδια διαχείρισης θυμού

«Η ηρεμία θα βοηθήσει»: Ένα παιχνίδι για ανάκτηση του χαμένου ελέγχου και των έντονων αντιδράσεων θυμού

Υλικά:ένα γυάλινο βάζο με καπάκι, άμμο θαλάσσης, κομφετί ή αλουμινόχαρτο σε πολύ μικρά κομματάκια, δυο φλιτζάνια νερό, δυο κουταλιές λάδι.

Οδηγίες:

1. Βάλτε την άμμο και το κομφετί σε ένα βάζο.

2. Προσθέστε το νερό και το λάδι και κλείστε καλά το καπάκι.

3. Δείξτε το βάζο στα παιδιά και πείτε: «Ας φανταστούμε πως ένας άνθρωπος ζει σε ένα καταπράσινο δάσος. Παντού ακούγονται πουλιά να τραγουδάνε και ο αέρας μυρίζει θυμάρι και χόρτο. Ο άνθρωπος αυτός (δείτε ξανά το βάζο) ζούσε σε ένα σπίτι φτιαγμένο από ξύλα και κλαδιά δέντρων. Κάθε μέρα έβγαινε από το σπίτι του και πήγαινε να μαζέψει χόρτα και φρούτα για να φάει. Τα βράδια έπαιρνε ένα μικρό μαχαίρι και σκάλιζε πάνω ξύλινα αγάλματα, που τα πουλούσε στην πόλη. Μια μέρα έγινε κάτι τρομερό! Την ώρα που μάζευε φράουλες ξέσπασε η δυνατότερη καταιγίδα του κόσμου. Αμέσως άρχισε να τρέχει προς το σπίτι του για να κρυφτεί. Όταν έφτασε εκεί, όμως, ανακάλυψε πως το σπίτι του δεν υπήρχε πια. Η δυνατή καταιγίδα είχε καταστρέψει τα πάντα και στην θέση του σπιτιού υπήρχε τώρα ένας σωρός από ξύλα και κλαδιά. Ο άνθρωπος στενοχωρήθηκε πάρα πολύ. Τόσο πολύ αναστατώθηκε που δεν ήξερε τι να κάνει (ανακατέψτε το βάζο δυνατά έτσι ώστε να αναμειχθούν όλα τα υλικά). Όλα τα έβλεπε θολά. Από την θολούρα ξέχασε πως μπορούσε να σκαλίζει όμορφα αγάλματα και κρύφτηκε σε μια σπηλιά και δεν ξαναέβγαινε. Όταν περάσανε, όμως, μερικές μέρες θυμήθηκε πως μπορούσε να φτιάχνει αγάλματα, έψαξε και βρήκε τα καλύτερα κούτσουρα και άρχιζε να τα σκαλίζει. Έβαλε τα δυνατά του και έφτιαξε τα πιο όμορφα γλυπτά, τα οποία και πούλησε και σύντομα έφτιαξε ένα σπίτι από πέτρες που δεν το χαλούσε καμιά καταιγίδα. Τώρα (στο βάζο), το χιόνι είχε κάτσει στον πάτο και όλα είναι καθαρά και ξάστερα».

Εξηγήστε στα παιδιά πως όταν ζούμε κάτι άσχημο, όταν κάτι μας ταρακουνάει μέσα μας, τα βλέπουμε όλα θολά και δεν αναγνωρίζουμε τις δυνατότητές μας. Όταν όμως ηρεμήσουμε, μπορούμε εύκολα να δούμε τα προτερήματά μας και τα καλά που συμβαίνουν γύρω μας.

«Ο πράσινος δράκος και το μαγικό κουτί»:

Υλικά: ένα κουτί, μαρκαδόρους ή ξυλομπογιές, χαρτιά.  

Οδηγίες: Ξεκινήστε με το παραμύθι του δράκου:

«Κάποτε σε ένα πανέμορφο δάσος ζούσε ένας πράσινος, μεγάλος δράκος. Κάθε πρωί που ξυπνούσε έβλεπε τα δέντρα του δάσους, έπαιρνε βαθιές αναπνοές και ένιωθε ευτυχισμένος! Το δάσος ήταν τόσο όμορφο που γρήγορα απέκτησε τεράστια φήμη, με αποτέλεσμα να έρχονται από παντού ζώα να μείνουν εκεί. Από τότε ο δράκος έχασε την ησυχία του. Και όχι τίποτα άλλο, άρχιζε να νευριάζει εύκολα και να θυμώνει. Την πρώτη φορά που θύμωσε ήταν επειδή τα σκιουράκια μάζεψαν βελανίδια και τα αφήσανε παντού στο έδαφος. Πήγε ο δράκος να κάνει τον περίπατό του, τα πάτησε και άρχισε να χοροπηδά από τον πόνο. Θύμωσε τόσο πολύ που από το στόμα του βγήκε φωτιά. Το αποτέλεσμα ήταν να καεί το δέντρο δίπλα του, αλλά και η γλώσσα του. Για μέρες δεν μπορούσε ούτε να μιλήσει ούτε να φάει. Μόλις συνήλθε, συνέβη κάτι άλλο που τον έκανε να θυμώσει. Ένας λαγός έφαγε καρότα και πέταξε τα κοτσάνια έξω από την σπηλιά του δράκου. Ξαναθύμωσε ο πράσινος δράκος, έβγαλε φωτιά από το στόμα του, έκαψε δυο δέντρα αυτή την φορά και έκανε μεγαλύτερη ζημιά στην γλώσσα του. Όσο για την γλώσσα του, είχε γεμίσει φουσκάλες και τον έκανε να τρώει μόνο γιαούρτι και να μιλάει …πθεβδά! Μια μέρα ήρθε στο δάσος ένα ξωτικό που μόλις είδε την μεγάλη καταστροφή, έψαξε να βρει τι έφταιγε. Δεν άργησε να βρει τον δράκο να θυμώνει και να βγάζει φωτιά από το στόμα του, όταν ένας τυφλοπόντικας είχε γεμίσει τον τόπο με τρύπες. Τότε το ξωτικό πήγε κοντά και του έδωσε το «μαγικό κουτί». Από εκείνη την ημέρα ο δράκος όχι μόνο δεν θύμωνε, αλλά και σταμάτησε να βγάζει φωτιές και να καίει τα δέντρα. Σήμερα το δάσος έχει γίνει καταπράσινο, όπως παλιά». Τι ήταν όμως το μαγικό κουτί; Ήταν ένα χρωματιστό κουτί που μέσα σε αυτό ο δράκος έγραφε ό,τι τον θύμωνε. Βάλτε τα παιδιά να φτιάξουν ένα κουτί με την δική τους προσωπική σφραγίδα. Κάθε παιδί έχει το δικό του κουτί. Στην συνέχεια βάλτε τα να γράψουν τι τα κάνει να θυμώνουν. Αν είναι μικρά, μπορούν να ζωγραφίσουν ή να γράψετε εσείς. Καθετί που γράφεται μπαίνει στο μαγικό κουτί και μετά γίνεται μια συζήτηση για το τι μπορεί να κάνει το παιδί όταν του συμβαίνει αυτό.

Τι θα μπορούσες να κάνεις όταν σου παίρνουν τα παιχνίδια σου; Αν το παιδί δεν μπορεί να δώσει απάντηση, βοηθήστε το λέγοντας:

Εμένα, αν μου παίρνανε τα παιχνίδια, θα τους έλεγα ότι είναι δικά μου και δεν μου αρέσει να μου τα παίρνουν χωρίς να με ρωτήσουν. Μου αρέσει, όμως, να μοιράζομαι κάποια από αυτά.

Αν δεν βρίσκετε τι να πείτε, τότε απλά μιλήστε ειλικρινά: Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω τι θα έκανα. Για να δούμε μαζί τι θα μπορούσαμε να κάνουμε…

Στρατηγικές διαχείρισης όταν το παιδί είναι θυμωμένο

Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να γνωρίζουν ότι εάν θυμώσουν, οι άλλοι δεν θα σταματήσουν να τα αγαπούν. Οι ενήλικες πρέπει να δείχνουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα θυμού του παιδιού με ήρεμο τρόπο. Θα υπάρξουν φορές που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ένα θυμωμένο παιδί, το οποίο χρειάζεται τη βοήθειά μας άμεσα. Ιδανικά, θέλουμε να προσφέρουμε την υποστήριξη μας στο παιδί πριν βγει εκτός ελέγχου.

Έχουν προταθεί ορισμένες στρατηγικές προς τους γονείς, που μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να αντιμετωπίσει το θυμό του, όταν αυτός βρίσκεται σε αρχικό στάδιο.

1. Διατηρήστε την ηρεμία σας.

2. Βεβαιωθείτε ότι το σώμα σας είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με αυτό του παιδιού. Επίσης, δείξτε στο παιδί ότι είστε κατάλληλος να χειριστείτε το θυμό του με ηρεμία. Εάν τα συναισθήματα θυμού τρομάζουν το παιδί, καλύτερα να καταλάβει ότι παρόλο που είναι δυνατά, εσάς δεν σας αποσυντονίζουν και ότι δεν θα αγνοήσετε την ανάγκη του για την απερίσπαστη προσοχή σας. Εάν αγνοήσετε τον αυθεντικό θυμό, ενδέχεται να ενισχύσετε το αρχικό συναίσθημα ανησυχίας και απογοήτευσης και να προκαλέσετε περισσότερη αναστάτωση στο παιδί.

3. Ταυτιστείτε συναισθηματικά με το παιδί. Πώς νιώθει αυτή τη στιγμή; Τι θέλει από εσάς;

4. Αναγνωρίστε την αναστάτωση του παιδιού. Ίσως να είναι προφανής η δήλωση «Βλέπω ότι έχεις θυμώσει», αλλά επιβεβαιώνει ότι έχετε καταλάβει την αναστάτωσή του και ότι την παίρνετε στα σοβαρά.

5. Στα μικρότερα παιδιά, μία αγκαλιά ή ένα απαλό χάδι από τον γονέα ή η απλή παρέα ενός γνωστού ενήλικα, ενδεχομένως, επιφέρουν θετικά αποτελέσματα.

6. Τα περισσότερα παιδιά θα θέλουν να σας πουν γιατί είναι θυμωμένα. Σε αυτή την περίπτωση κάντε εμφανή στο παιδί την προσπάθειά σας να καταλάβετε αυτό που θέλει να πει, επαναλαμβάνοντας μία απλή φράση, όπως «Σε ακούω, συνέχισε» ή/και χρησιμοποιώντας τη στάση του σώματος σας και το βλέμμα σας.

7. Όταν το παιδί είναι σε θέση να σας εξηγήσει το λόγο που προκάλεσε το θυμό του, δώστε του χρόνο να σας διηγηθεί όλη την ιστορία. Μην μπείτε στο πειρασμό να σώσετε την κατάσταση ή να δώσετε συμβουλές. Μέχρι το παιδί να καταφέρει να εξηγήσει τι συμβαίνει, ο θυμός του δεν θα είναι πλέον τόσο ισχυρός και θα μειωθούν οι πιθανότητες άστοχων αντιδράσεων.

8. Βεβαιωθείτε ότι έχετε καταλάβει την κατάσταση από την πλευρά του παιδιού. Ζητήστε του να σας εξηγήσει τα σημεία που δεν καταλάβατε. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να ξεκαθαρίσει τα γεγονότα και στο δικό του το μυαλό.

9. Όταν έχει ηρεμήσει αρκετά και είναι σε θέση να συζητήσει λογικά μαζί σας, βοηθήστε το παιδί να καταλάβει πώς θα μπορούσε να κινηθεί στη συνέχεια. Ρωτήστε το πώς θα μπορούσατε εσείς να βοηθήσετε ή, όταν πρόκειται για μικρότερα παιδιά, προτείνετε απλές επιλογές.

10. Συνήθως τα μικρά παιδιά επωφελούνται από λύσεις που αποσπούν την προσοχή τους και την κατευθύνουν σε πιο ευχάριστες δραστηριότητες, που καταπραΰνουν το θυμό τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά ενδεχομένως να χρειάζονται χρόνο για να ασχοληθούν με μία δραστηριότητα που ξέρουν ότι θα τους ηρεμήσει, όπως να πάνε μία βόλτα, να διαβάσουν ένα βιβλίο ή να ακούσουν μουσική.

11. Εάν γνωρίζετε ότι το παιδί θα αντιδράσει θετικά στο χιούμορ, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για να εκτονώσει την κατάσταση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί πρώτα η αιτία του θυμού και ο σεβασμός σας απέναντι στο συναίσθημα θυμού του παιδιού. Το χιούμορ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για την αποφυγή αναγνώρισης ή τον υποβιβασμό ενός αυθεντικού συναισθήματος.

 

Θέμα: Αντιμετωπίζοντας το θυμό

Δεν βρέθηκαν σχόλια.

Νέο σχόλιο