Η ενημέρωση ενός παιδιού για το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την μετέπειτα προσαρμογή του παιδιού στην τραυματική αυτή απώλεια. Συνοψίζοντας, οι βασικές παράμετροι σχετικά με μια τέτοιου τύπου ενημέρωση αφορούν τα εξής:
Δεν αποκρύπτουμε το γεγονός: Η απόκρυψη της πραγματικότητας ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών, αντί να προστατεύει τα παιδιά, τους δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα. Η σιωπή τα κάνει να αισθάνονται μόνα και αποκομμένα από την υπόλοιπη οικογένεια, τα αναγκάζει να κλειστούν στον εαυτό τους και να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες που, συχνά, είναι πιο τρομακτικές από την ίδια την πραγματικότητα.
Ενημερώνουμε όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα: Η καθυστέρηση δημιουργεί σύγχυση, παρερμηνείες, ανασφάλεια και φόβο. Εξηγούμε με ακρίβεια και ειλικρίνεια τι συνέβη, πώς συνέβη και προσαρμόζουμε το λεξιλόγιό μας στο επίπεδο κατανόησης του παιδιού. Ενημερώνουμε όλα τα παιδιά της οικογένειας ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές στην ηλικία, χωρίς να αποκλείουμε κανένα παιδί, όσο μικρό κι αν είναι.
Διαλέγουμε με προσοχή τις λέξεις που χρησιμοποιούμε: Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν μπορούν να κατανοήσουν τις μεταφορικές ή μεταφυσικές ερμηνείες, ούτε να ξεχωρίσουν τη διαφορά μεταξύ ψυχής και σώματος. Το αποτέλεσμα είναι να μπερδεύονται περισσότερο, γεγονός που γεννά διάφορους παράλογους φόβους και συμπεράσματα.
Λέμε στο παιδί ότι δεν φταίει γι’ αυτό που συνέβη: Διαβεβαιώνουμε ότι τίποτα απ’ όσα έκανε, σκέφτηκε ή είπε (αταξίες, απαγορευμένες πράξεις ή σκέψεις) δεν προκάλεσαν το θάνατο του αγαπημένου του ανθρώπου. Επίσης, τονίζουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να κάνει για να αποτρέψει αυτόν το θάνατο.
Ακούμε προσεκτικά και απαντάμε στις ερωτήσεις: Δεν βομβαρδίζουμε το παιδί με πληροφορίες. Του δίνουμε χρόνο να εκφράσει τα συναισθήματά του. Απαντάμε στις ερωτήσεις του και αν δεν γνωρίζουμε κάτι λέμε απλά «δεν ξέρω». Επαναλαμβάνουμε τις πληροφορίες όταν ρωτούν επανειλημμένα να μάθουν τι συνέβη στην προσπάθεια να αφομοιώσουν το γεγονός.
Συζητάμε με το παιδί τι θα συμβεί από δω και πέρα: Τα παιδιά ανησυχούν για το μέλλον (ποιος θα τα φροντίσει, θα τα διαβάσει, κ.τ.λ.). Ενημερώνουμε για τις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν στη ζωή της οικογένειας όπως και για τις συνήθειες που θα παραμείνουν σταθερές.
Συμμετοχή του παιδιού στις τελετές
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν το παιδί πρέπει να παρακολουθήσει την κηδεία ενός δικού του ανθρώπου ή αν αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τη μετέπειτα προσαρμογή του παιδιού. Δυστυχώς δεν υπάρχει σαφής απάντηση στο κρίσιμο αυτό ερώτημα. Είναι ένα θέμα για το οποίο οι γονείς θα πάρουν την απόφαση, αφού λάβουν υπόψη την ηλικία του παιδιού, τη σχέση που είχε το παιδί με τον θανόντα, το τι πρόκειται να διαδραματισθεί ενώπιον του παιδιού, καθώς και πόσο έντονη πρόκειται να είναι η συναισθηματική φόρτιση στην εκάστοτε τελετή.
Η γενική οδηγία των ειδικών αναφέρει ότι τα παιδιά άνω των 6-7 ετών θα πρέπει να αποφασίζουν τα ίδια αν θα παρακολουθήσουν την τελετή ή όχι και οι γονείς να σεβαστούν την απόφαση τους. Ενώ, δηλαδή, είναι κοινά αποδεκτό ότι η παρουσία του παιδιού στις τελετές είναι βοηθητικές, ωστόσο δεν πρέπει ποτέ ένα παιδί να υποχρεωθεί να παρευρίσκεται αν δεν το θέλει. Ειδικά αν το παιδί είναι σωματικά ή συναισθηματικά εξασθενημένο ή σε κατάσταση σοκ ή αν εκφράσει φόβους και αμφιβολίες σχετικά με την παρουσία του στην κηδεία, είναι προτιμότερο να μην την παρακολουθήσει. Τέλος, έχει τονιστεί ότι αν οι γονείς είναι ιδιαίτερα ταραγμένοι και νιώθουν ότι δεν μπορούν να φροντίσουν το παιδί τους κατά τη διάρκεια της κηδείας, τότε θα βοηθούσε να τους συστηθεί ότι δεν θα δημιουργήσουν ανεπανόρθωτη βλάβη στο παιδί αν δεν του επέτρεπαν να παραστεί, αρκεί να φρόντιζαν να ενημερώσουν το παιδί σύντομα μετά το θάνατο για το τι συνέβη ή ακόμη να επέτρεπαν στο παιδί να παρευρεθεί αργότερα στην εκκλησία ή στο χώρο ταφής. Αν τελικά αποφασιστεί να παραστούν στην κηδεία, τα παιδιά πρέπει να ενημερωθούν για το τι πρόκειται να γίνει ή τι μπορεί να συμβεί, δίνοντας την ευκαιρία να διατυπώσουν όσες απορίες έχουν. Επίσης, χρειάζεται να καθοριστεί ένα οικείο άτομο που θα αναλάβει τη φροντίδα του παιδιού, σε περίπτωση που οι γονείς δεν είναι σε θέση. Το άτομο θα πρέπει να είναι προετοιμασμένο να αποχωρήσει από την τελετή μαζί με το παιδί αν η κατάσταση γίνει αβάσταχτη για αυτό.
