Ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς στο παιδί τους είναι η μόρφωσή του. Πέρα από το ρόλο που διαδραματίζει το σχολείο στον τομέα αυτό, οι γονείς, για να συμβάλουν στην όσο το δυνατό καλύτερη μόρφωσή του, εμπλέκονται ενεργά στη διδακτική διαδικασία μέσω της μελέτης του παιδιού στο σπίτι. Η εμπλοκή τους αυτή, όμως, δημιουργεί πολλά ερωτήματα, καθώς για να είναι βοηθητική πρέπει να πληρεί ορισμένες προϋποθέσεις.
Το πιο σημαντικό ίσως θέμα σε ότι αφορά τον ρόλο των γονέων στη σχολική επίδοση των παιδιών είναι η κατανόηση των πραγματικών διαστάσεων του ρόλου αυτού. Συχνά οι γονείς προσπαθούν να επιβάλλουν στο παιδί να επιθυμεί τη γνώση και την επιτυχία, θέτοντας σε κίνδυνο τη μεταξύ τους σχέση, αλλά και την ίδια την επιθυμία του παιδιού για μάθηση. Από την άλλη, πολλές φορές οι γονείς, πιστεύοντας ότι η επίδοση του παιδιού στο σχολείο αντανακλά και τη δική τους εικόνα, το πιέζουν συστηματικά, κλονίζοντας με αυτό τον τρόπο τη σχέση τους. Ξεκινώντας από την πρώτη τάξη του δημοτικού, οι γονείς προσπαθούν να διαβάσουν το παιδί τους για να είναι άριστα προετοιμασμένο για το επόμενο μάθημα. Μέσα από μια διαδικασία προσωπικού άγχους μεταφέρουν το άγχος τους στο παιδί, ξοδεύοντας πολλές ώρες καθημερινά για να καταλήξουν και οι δύο κουρασμένοι από το διάβασμα του σχολείου. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά διδάσκονται στο σπίτι και εξετάζονται στο σχολείο. Όμως, για να αναπτυχθούν τα κίνητρα μάθησης στο παιδί, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μπορεί να δράσει αυτόνομα εντός μιας καλής συναισθηματικής σχέσης με το γονιό.
Οι γονείς θα πρέπει να του επιτρέψουν να έχει τη δική του επιθυμία για γνώση και να αποδεχτούν το χρόνο και τον τρόπο που χρειάζεται για να μάθει. Όταν οι γονείς εκδηλώνουν την απογοήτευσή τους, την αποδοκιμασία τους ή ακόμα και το θυμό τους για τις κακές σχολικές του επιδόσεις, τότε το παιδί ερμηνεύει αυτή τη συμπεριφορά ως απόσυρση της γονεϊκής αγάπης. Με αυτό τον τρόπο, όμως, μπορεί να του δημιουργηθούν μια σειρά από μπερδεμένες σκέψεις και πεποιθήσεις όπως ότι αν είσαι καλός μαθητής, τότε είσαι και καλό παιδί ή αν δεν καταλαβαίνεις το μάθημα που σου εξήγησαν, τότε είσαι ανίκανος και τελικά ότι αν αποτύχεις στις πανελλήνιες εξετάσεις, τότε είσαι ένας αποτυχημένος άνθρωπος.
Ενίσχυση των κινήτρων μάθησης
Πώς, λοιπόν, μπορεί μια οικογένεια να ενισχύσει τα κίνητρα ενός παιδιού για μάθηση, τα οποία θα φέρουν στη συνέχεια και καλές σχολικές επιδόσεις; Η οικογένεια που εκπαιδεύει σε προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες τα παιδιά της, ανοίγει ταυτόχρονα το δρόμο για την ανάπτυξη των κινήτρων μάθησης, καθώς η επιθυμητή συμπεριφορά και η μάθηση του παιδιού, ενισχύονται με την απόκτηση αυτοπεποίθησης και την ανοικτή εκδήλωση αγάπης των γονιών.
Επομένως, η οικογένεια που θέλει να καλλιεργήσει τις δεξιότητες αυτές στα παιδιά της, χρειάζεται να:
- ενθαρρύνει την ανοικτή επικοινωνία και το διάλογο, όπου θα ακούγονται οι απόψεις όλων,
- δείχνει ανοικτά τα συναισθήματά τους (αρνητικά ή θετικά),
- αποδέχεται τα μέλη της όπως είναι,
- ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση των παιδιών,
- τονίζει όχι μόνο τα θετικά, αλλά και τις προσπάθειες του παιδιού,
- ενισχύει την ανεξαρτησία των μελών της,
- προσφέρει θετικά πρότυπα συμπεριφοράς στα παιδιά,
- υπάρχουν ρεαλιστικές προσδοκίες, δηλαδή οι απαιτήσεις των γονέων να ανταποκρίνονται στις δυνατότητες των παιδιών,
- διαχωρίζει το ρόλο του «παιδιού» από το ρόλο του «μαθητή» και το ρόλο του «γονέα» από το ρόλο του «δασκάλου»
- αποφεύγει τις συγκρίσεις με άλλα αδέρφια ή με άλλους μαθητές, καθώς κάθε άτομο είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα.
Το παιδί έχει την ανάγκη να νιώθει ότι έχει δίπλα του ανθρώπους που το αγαπάνε, το υπολογίζουν, το προσέχουν, το ακούν και το αποδέχονται, ανεξάρτητα με την επίδοση κι αν έχει, όσες φορές κι αν αποτύχει ή επιτύχει. Ένα υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον, μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της σχολικής επίδοσης, αλλά και στην προσωπική επιτυχία του ατόμου. Δηλαδή, όταν καταφέρουν οι γονείς να αναγνωρίσουν ότι δεν είναι υπεύθυνοι για το διάβασμα, αλλά και τις σχολικές επιδόσεις του παιδιού, τότε θα βοηθήσουν το παιδί να ωριμάσει και να καταλάβει ότι ακαδημαϊκή αποτυχία δεν σημαίνει αποτυχημένος άνθρωπος. Η οικογένεια πρέπει με υπομονή και επιμονή να υποστηρίζει κάθε μικρή ή μεγάλη προσπάθεια που καταβάλει το παιδί, να επιβραβεύει τις επιτυχίες, να ελαχιστοποιεί ή να προσφέρει υποστήριξη στις αποτυχημένες ενέργειες. Οι υπερπροστατευτικοί, αγχώδεις και πιεστικοί γονείς δημιουργούν ανασφάλεια και αμφισβήτηση της ζωής στα μάτια του παιδιού. Η μεγιστοποίηση των δυσκολιών, η αποθάρρυνση από κάθε δημιουργική προσπάθεια αυξάνει το αίσθημα της ανασφάλειας του παιδιού και δημιουργεί χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα και συνάδει θετικά με χαμηλές σχολικές επιδόσεις.
Είναι σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς πως η αποτυχία πρέπει να είναι κομμάτι της διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού. Το παιδί πρέπει να μάθει από μικρή ηλικία να χάνει και να κερδίζει στηριζόμενο στις δικές του δυνάμεις. Να απολαμβάνει την επιβράβευση, αλλά και να δέχεται τις παρατηρήσεις ώστε να έχει τη δυνατότητα να βελτιώνεται. Έτσι, θα μεγαλώσουν ένα ανεξάρτητο άτομο που θα έχει αυτοπεποίθηση στον εαυτό του και θα μπορεί να αναλαμβάνει και να διεκπεραιώνει τα ρίσκα και τις δοκιμασίες που θα συναντήσει στη ζωή του, έξω από το προστατευτικό περιβάλλον της οικογένειας.
Συνεργασία οικογένειας και σχολείου
Η καλή συνεργασία σχολείου και οικογένειας έχει θετικές επιπτώσεις στην ακαδημαϊκή επίδοση του μαθητή. Η εμπλοκή των γονέων δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στις τακτικές επισκέψεις ενημέρωσης που οργανώνονται από τον εκπαιδευτικό της τάξης, αλλά και στη συνεργασία μαζί του για τη βελτίωση της επίδοσης του παιδιού ή την αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς.
Η καλή συνεργασία εξασφαλίζεται με τη συνεχή επαφή, την ανάπτυξη κλίματος εμπιστοσύνης και αμοιβαίου σεβασμού και την ενεργητική ακρόαση όλων των εμπλεκομένων μελών, γονέων, εκπαιδευτικών, μαθητών. Είναι σημαντικό οι γονείς να ενημερώνονται για τις τεχνικές που χρησιμοποιεί το σχολείο και να προσπαθούν να τις ακολουθούν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί οι οποίοι είναι επιστημονικά καταρτισμένοι, για να διδάξουν τις τεχνικές και ως αποτέλεσμα αυτού πρέπει να ακολουθούνται οι εισηγήσεις τους, οι οποίες ενδεχομένως να στηρίζονται είτε σε προϋπάρχουσα γνώση ή να στηρίζουν στη συνέχεια επόμενη γνώση.
